Ngài họ Tăng tên Sâm, tên tự là Tử Dư (子與), con của ông Tăng Điểm, người ở làng Gia Trường, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc (phía nam Vũ Thành nước Lỗ thời Xuân Thu). Hai cha con Tăng Điểm và Tăng Sâm cùng học với Đức Khổng Tử. Tánh Tăng Sâm rất hiếu thuận, vì thế Đức Khổng Tử cảm động, làm ra sách Hiếu Kinh.

Tăng Tử nhỏ hơn Đức Khổng Tử 46 tuổi, rất nghèo, tự cày bừa làm ruộng sinh sống, có hôm thiếu gạo ăn, nhưng Ngài không lo buồn, vẫn cất tiếng hát sang sảng như tiếng chuông khánh. Đức Khổng Tử thường bảo Ngài là người đần độn, thế mà trong cửa Khổng có nhiều người thông minh tài giỏi, không ai thọ truyền được đạo của Đức Khổng Tử, chỉ có một mình Ngài hiểu được cái Đạo Nhất quán, vì cái học của Ngài rất thành thực và đốc kính.

Ngài Tăng Sâm có làm ra sách Tăng Tử gồm 18 thiên và sách Đại Học gồm 10 thiên. Cùng với các môn đệ, Ngài thâu góp lời của Đức Khổng phu Tử dạy thành sách Luận Ngữ. Đời sau tôn Tăng Tử là Tông Thánh Tăng Tử, phong tước vị là Thành Quốc Công, được thờ chung và phối hưởng với Đức Khổng Tử. Tăng Tử cũng được đời sau tôn làm gương hiếu thảo thứ 3 trong Nhị thập tứ Hiếu.

Nhắc đến Tăng Sâm trong văn học thường dùng điển tích Tăng Sâm giết người, Lòng hiếu của Tăng Sâm...